Chiến khu Phục Cổ (nay thuộc xã Minh Hòa, huyện Yên Lập) là một trong ba chiến khu cách mạng trên quê hương Đất Tổ. Trải qua 76 năm, với truyền thống cách mạng hào hùng của buổi đầu kháng chiến chống Pháp, mảnh đất chiến khu xưa nay đã có nhiều đổi khác, đời sống của người dân cũng ngày càng được cải thiện, nâng cao.
Bia di tích chiến khu cách mạng Phục Cổ đặt tại xã Minh Hòa, huyện Yên Lập
Xã Minh Hòa nằm trong thung lũng, xung quanh là núi cao mây phủ. Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Minh Hòa được gọi là làng Phục Cổ. Theo nhà nghiên cứu Đặng Đình Thuận thuộc Hội Di sản văn hóa Phú Thọ: “Cùng với hai chiến khu cách mạng trên địa bàn tỉnh là Vạn Thắng – xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê và Vần – xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa chiến khu Phục Cổ có vai trò quan trọng đóng góp trong cuộc tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 giành chính quyền trên địa bàn tỉnh, cùng với nhân dân các dân tộc làm nên cuộc cách mạng “long trời, lở đất” giành chính quyền về tay nhân dân”.
Ngược dòng lịch sử, thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng về xây dựng thêm các khu du kích ở các tỉnh, Đảng bộ tỉnh Phú Thọ đã lựa chọn cán bộ phụ trách xây dựng khu căn cứ du kích Phục Cổ và Vạn Thắng. Ngày 10/6/1945 (tức ngày 1/5 năm Ất Dậu), căn cứ du kích Phục Cổ chính thức được thành lập. Mục đích ban đầu là muốn dựa vào địa hình lòng chảo hiểm trở lại giáp với Vạn Thắng – Cẩm Khê, khu du kích Phục Cổ đóng vai trò như tấm áo giáp, hỗ trợ chiến khu Vạn Thắng khi xảy ra chiến sự. Được ánh sáng cách mạng soi đường và đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Phú Thọ do đồng chí Lê Quang Ấn trực tiếp phụ trách, đội quân đã trở nên lớn mạnh nhanh chóng.
Trước yêu cầu phát triển đội quân nhanh chóng để khởi nghĩa giành chính quyền, Đảng bộ tỉnh Phú Thọ đã cử cán bộ đến nhà vận động ông Hoàng Văn Thu là một điền chủ yêu nước gia nhập và đóng góp lực lượng, vũ khí vào đội du kích Phục Cổ. Từ tháng 6/1945 đến tháng 8/1945, đội du kích không ngừng lớn mạnh và đánh nhiều trận lớn như phá kho thóc Nhật tại xã Chí Chủ, huyện Thanh Ba; tiến tới giải phóng huyện lị Cẩm Khê và châu Yên Lập. Ngày 18/8/1945, UBND Cách mạng lâm thời huyện Yên Lập được thành lập do đồng chí Hoàng Văn Thu làm Chủ tịch.
Sau ngày 22/8/1945, lực lượng du kích từ hai chiến khu Phục Cổ và Vạn Thắng đã đi thuyền ra hội quân với lực lượng du kích thị xã Phú Thọ, chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại tỉnh lị Phú Thọ. Ngày 25/8/1945, các đội du kích trong đó có Phục Cổ tiến đánh các công sở trên địa bàn thị xã. Tỉnh trưởng Phú Thọ lúc đó là Nguyễn Bách đầu hàng và giao nộp sổ sách, ấn triện, tài sản của chính quyền bù nhìn cho lực lượng Việt Minh. UBND Cách mạng lâm thời tỉnh Phú Thọ được thành lập do đồng chí Phan Huy Chữ làm Chủ tịch.
Người dân tại khu Quyết Tiến khai thác rừng cây nguyên liệu
76 năm sau khi ánh sáng cách mạng chiếu rọi vùng quê anh hùng, nhiều đổi thay đã hiện hữu ở nơi đây. Sáu tháng đầu năm 2021, xã đã hoàn thành đạt và vượt một số chỉ tiêu kinh tế – xã hội của cả năm như tổng đàn lợn là 2.985 con chiếm 161% kế hoạch năm; trồng mới rừng sản xuất tập trung là 88ha chiếm 125,7% kế hoạch năm; lĩnh vực công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ có nhiều chuyển biến với 3 doanh nghiệp, 2 hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp, 148 hộ kinh doanh vừa và nhỏ. Công tác xây dựng nông thôn mới được đôn đốc triển khai với việc hoàn thành 17/19 tiêu chí, hai khu được UBND huyện công nhận là khu dân cư đạt chuẩn nông thôn mới.
Xưởng chế biến gỗ của hộ ông Lê Văn Nghiệp, khu Cường Thịnh, xã Minh Hòa tạo công ăn việc làm ổn định cho 15 lao động địa phương với mức lương 5 triệu đồng/người/tháng.
Đồng chí Nguyễn Văn Tiếp – Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: “Dự kiến sắp tới, xã đang thực hiện công trình cải tạo, nâng cấp nhà văn hóa khu 4 thành nhà văn hóa trung tâm với tổng mức đầu tư gần 2,5 tỷ đồng. Dự án đập thủy điện Lòng Chảo đang được lập kế hoạch khảo sát thiết kế khi đưa vào xây dựng sẽ góp phần quan trọng trong việc điều hòa nước tưới cho các xã trong huyện”.
Phục Cổ năm xưa và Minh Hòa ngày nay luôn phát huy truyền thống cách mạng, góp phần dựng xây quê hương Yên Lập ngày càng giàu đẹp.